علی همراز

زندگی‌نامه

علی همراز ( با نام کامل علی همرازفر) کارگردان، تهیه کننده ، نویسنده‌ وهنرمند هنرهای تجسمی و چند رسانه‌ای، در ۱۷ خرداد ۱۳۶۱ در مسجدسلیمان بدنیا آمد و در تهران بزرگ شد و مدرسه رفت و مثل هر کودکی نقاشی کشید. ولی به طور جدی فعالیت‌ هنری خود را از دوران تحصیل در هنرستان هنر در رشته نقاشی آغاز کرد و با گرفتن مدرک دیپلم، با تحصیلات آکادمیک برای همیشه خداحافظی کرد.
همراز اولین تجربه های کوتاه خود در فیلمسازی را در سال‌های آخر هنرستان هنر با دوربین‌های وی‌اچ‌اس خانگی شروع کرد، و بین سالهای ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۱ به این تجربه‌ها ادامه داد. حاصل این تلاش‌ اولیه بعد از چندین تجربه ارائه نشده، ساخت فیلم کوتاه و تجربی « وَ » بود.این فیلم ۱۰ دقیقه‌ای که با جمع دوستان هم هنرستانی ساخته شد، در بخش فیلم‌های تجربی جشنواره فیلم کوتاه تهران در سال ۱۳۸۱، نامزد دریافت بهترین فیلم تجربه‌گرا شد.
او از سال ۱۳۸۲ به صورت حرفه‌ای، وارد حرفه تدوین فیلم شد و تا سال ۱۳۸۷ فیلمی نساخت. در خلال تدوین حرفه‌ای در این سالها، بیشتر به مطالعه و داستان‌نویسی و انجام تجربه‌های زبانی در هنرهای تجسمی و ویدیو آرت پرداخت. در همین سالها در محضر استاد ناصر تقوایی دو سال داستان‌نویسی کار کرد. این دو سال تاثیری عمیق در مسیر شخصی او گذاشت. اینکه هنرها از جمله فیلم همه زبان‌اند. زبان‌ساز و زبان‌پرورند. و فیلم از همه زبانهای بیانی، جان‌دارتر وخلاق‌تر و ترکیب پذیرتر!
همراز در سال ۱۳۸۷، بر اثر یک اتفاق، شروع به فیلمبرداری اولین فیلم مستند ‌ترکیبی سینمایی خود (هایبرید فیلم) با عنوان « اتاق تنهایی » کرد. فیلمی ۱۰ دقیقه‌ای که ۴ سال ساخت آن طول کشید و در خلال آن، بیشتر از۳۰ فیلم و سریال مستند یه صورت قراردادی، برای تلویزیون ساخت.
فیلم اتاق تنهایی در سال ۱۳۹۱ در ششمین جشنواره سینما حقیقت در دو رشته‌ بهترین کارگردانی و بهترین تدوین نامزد دریافت جایزه شد.
ساخت آخرین سریال مستند تلویزیونی او در اواخر سال ۱۳۹۱ مصادف شد با بالا رفتن قیمت دلار و گرانی و بیکاری در خیلی از مشاغل. نیمه کاره ماندن آن سریال مستند، در شکل گیری دومین فیلم او کمک زیادی کرد.
فیلم « آقای بیکار » با روایت اول شخص، بواسطه نوع تاریخ‌نگاری معاصرش و روایت قصه‌های گوناگون، ۲ سال فیلمبرداری و تدوین‌اش زمان برد؛ و در هشتمین جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت نظر مخاطبین زیادی را به خود جلب کرد. آقای بیکار جایزه بهترین کارگردانی از جشنواره سینما حقیقت را دریافت کرد؛ و در ۲ رشته بهترین تدوین و بهترین گفتارمتن هم، نامزد دریافت جایزه شد. آقای بیکار با نگاهی بازیگوش و طنزآمیز، به سراغ موضوعی تلخ و جدی رفته است: معضل بیکاری و موضوعات مرتبط با هم در یک دوره خاص از تاریخ معاصر ایران و جهان؛ دوره برگشت به شروع گفتگوهای هسته ای و رفع تحریم‌ها و بواسطه‌اش شلیک ماراتن گرانی‌ها و ادامه‌اش تا امروزِ ایرانِ ۱۴۰۱ ! این فیلم به همراه فیلم اتاق تنهایی در سینماهای هنر و تجربه در سال ۱۳۹۵ اکران عمومی شد.
همراز از ابتدای شروع فعالیت فیلمسازی خود، همیشه سعی در تجربه‌گرایی در روایت و شکل فیلم داشته است. کار با زبان فیلم، تلفیق واقعیت و خیال، تخیل داستانی با روایت مستند، شخصیتهای حقیقی در موقعیت‌های داستانی و بر عکس، هم‌آمیزی فورمت‌های مختلف تصویری و با اعتقاد به استفاده خلاقانه از فیلم آرشیوی و مصاحبه و در کل چیزی که واقعیت و مستندنگاری از چیزی‌که اسمش را واقعیت می گذاریم؛ اینها تلاشی‌ست که او از ابتدایی‌ترین تجربه‌هایش در سال ۱۳۷۸ تا آخرین پروژه‌هایش در سال ۱۴۰۱، به آن دلبسته و مشغول است. فیلم‌هایی که ، تک نفره و مستقل ساخته‌شده‌اند، البته جز یک فیلم! پروژه‌های ساخته شده او در دهه‌ی ۱۳۹۰ را ، از نگارش و تهیه‌کنندگی و کارگردانی تا فیلمبرداری و صدابرداری و تدوین و طراحی صدا و ساخت موسیقی (در دو فیلم آخر) و طراحی ویژوال تروکاژ و طراحی پوستر فیلم‌ها و... را تک نفره، و فقط گاهی و به فراخور نیاز خاص پروژه‌، به کمک چند همکار حرفه‌ای و دستیاران معدود انجام داده‌ است.
بعد از نمایش فیلم آقای بیکار، او تصمیم به ساخت اولین فیلم بلند خود را گرفت؛ در همان گونه‌ی فیلم ترکیبی مورد علاقه‌اش ( هایبرید فیلم ). فیلمی ۷۰ دقیقه‌ای با عنوان « افسانه‌های وارونه ».
ترکیب فورمت‌های مختلف بصری، از نگاتیو ۸ میلیمتری تا فورمت‌ اچ دی و آیفون و انیمیشن و تصاویر آرشیوی و قرارگرفتن شخصیت‌های حقیقی در موقعیت‌های داستانی و برعکس؛ از بازی‌هایِ زبانیِ اصلیِ این فیلم نیز هست. افسانه‌های وارونه در سال ۱۳۹۴ کلید خورد، و به دلیل ترکیب قصه‌های اصلی با حرکت شخصیتها در زمان واقعی در زندگی‌شان طی دو سال، که برای فیلم قصه‌ساز بوده؛ و فیلمبرداری طولانی و تدوین و صداگذاری چندین باره و چندین ساله‌ی این متریالِ گسترده و چندلایه، بالخره در فروردین ماه سال ۱۴۰۱ به مراحل فنی پایانی رسید!
همراز در خلال تولید افسانه‌های وارونه، دو فیلم نیمه بلند دیگر ساخت. فیلم « لاوراتوار » در سال ۱۳۹۶ و فیلم « خروج ممنوع » در سال ۱۳۹۹.
« لاوراتوار» مستندی پرفورماتیو و استودیویی است. با دو شخصیت حقیقی و بازیگر و فیلمساز - محمد کارت و همسرش آبان عسگری - که زندگی زناشویی‌شان را، در دکوری فلزی به اجرا گذاشتند و به کمک یک گروه حرفه‌ای، با مدیریت فیلمبرداری محمد حدادی و تعدادی دیگر از بچه‌های خلاق و همراه، از جمله یک گروه ۵ نفره دراماتورژی با عنوان « تهران؛ فضای صفر » به سرپرستی همراز، که در طول دوماه پیش تولید، ساختار اصلی فیلم و شکل تقریبی اجراها و ترکیب‌شان با مصاحبه‌‌ها و تصاویر آرشیوی خوبی که در اختیار گروه قرار گرفته بود، طراحی شد. متنی باز، که در مرحله اجرا و فیلمبرداری، خاصیت تغییر و تازه شدن داشت. فیلمی که پیشنهاد ساختش را همراز با کارت و همسرش آبان عسگری در میان گذاشت؛ و جسارت آن دو در اجرای زندگی‌ خصوصی‌شان جلوی دوربین، بدون کمترین خودسانسوری در رفتار و حرف‌ها و بیشترین همکاری در صحنه‌های پرفورمنس و... در کنار همکاری با یک گروه جسور، برای یافتن لذت تجربه کار با زبانِ فیلم؛ در اجرایِ نمایشی یک رابطه زناشویی واقعی و مستند، مستندی استودیویی. ترکیب انسان حقیقی و مکان ساختگی، ترکیب آرشیو مستند و مصاحبه با دوربین فیلمبرداری و اینستالیشن آرت و ویدیو آرت و پرفورمانس آرت. همه در جهت رسیدن به یک سنتز در شکل فیلم مستند! در قصه‌گویی مستند!
در تولید این فیلم، هیچکدام از عوامل دستمزد نگرفتند تا ساخت این فیلم ممکن شود. چرا که شجاعت و سرمایه‌ای برای تجربه‌ورزی در شکل‌های تازه « اثر هنری مستند» نیست و نبوده، ولی شاید در آینده لزومش همگانی احساس شود، حتی بین مستندسازان. اما در ساخت لاوراتوار جز خود گروه و جسارت و عزمِ جزم‌ برای تصویرسازی‌های روایی تازه چیزی دیگری در میان نبوده!
تیم سازنده لاوراتوار در یازدهمین جشنواره سینما حقیقت، بخاطر برخورد متفاوت و خلاقانه با تعاریف فیلم مستند، جایزه ویژه هیات داوران را دریافت کرد.
با اینکه بیشتر فیلمهای همراز روایت و شکلی «جستارانه » دارند؛ در اسفند ۱۳۹۸ و با شروع پاندمی کووید ۱۹، او تصمیم به ساخت اولین « فیلم - جستار» رسمی خود با عنوان « خروج ممنوع » را می‌گیرد. فیلمی که همه در یک آتلیه ۶۰ متری و تک نفره و به کمک یک دستیار و همکار و چند انیماتور ساخته شد. او برای اولین بار از انیمیشن‌ در فیلمهایش استفاده کرد. در انیمیشن‌های دو بعدی استفاده شده در فیلم خروج ممنوع، از بعضی شخصیت‌های کارتوونی که خود او طی چندین سال طراحی کرده بود، استفاده شد. در کنار استفاده متفاوت از مصالح آرشیوی و فیلمبرداری صحنه‌هایی نامحدود، درصحنه‌ای محدود، در نهایت به ساخت فیلمی متنوع ختم شد.
خروج ممنوع به تاثیرات درونی کووید ۱۹ بر روان انسان می‌پردازد. و در سطحی دیگر در روایت، جستجویی طنزآمیز است درباره این ایده که در طول تاریخ ویروس‌ها وسیله‌ای برای ایجاد تغییرات بنیادی در نظم‌های گوناگون جهانی، بوده‌اند! خروج ممنوع در پانزدهمین جشنواره سینما حقیقت، جایزه ویژه هیات داوران را برای پرداخت متفاوت و خلاقانه در روایت فیلم مستند دریافت کرد.
همراز در طی ۵ سال گذشته در کنار تهیه و تولید فیلم‌های مختلف و فعالیت مستقل و شخصی در هنرهای مختلف ‌تجسمی. چند پرفورمنس و اینستالیشن خیابانی هم برگزار کرده است. آخرین آنها اینستالیشنی تعاملی با مخاطب، به نام خروج ممنوع است؛ که در حالِ برنامه ریزی‌ست. تصاویر این اجراها در یک فیلم مستند در حال تدوین است.
او و گروه کوچکش در بهار و تابستان ۱۴۰۱ در کنار محیا ساختن برگزاری اولین نمایشگاه فیزیکی سفال‌ها و ظروف چندکاره دست ساز همراز که طی چندین سال ساخته شده‌اند، طراحی و مقدمات ساخت اولین مستند ــ انیمیشن خود بر پایه‌ی کارتوون‌هایی که طی ۱۲ سال طراحی کرده است، و همینطور مشغول برنامه ریزی برای اجرای ایستالیشن تعاملی خروج ممنوع در شهریور ۱۴۰۱ هستند. فیلم « افسانه‌های وارونه » در سال ۲۰۲۳ ، آماده‌ رونمایی است.

جوایز

- نامزد دریافت جایزه بهترین کارگردانی و بهترین تدوین برای فیلم اتاق تنهایی از جشنواره سینما حقیقت،سال ۱۳۹۱.
- نامزد دریافت جایزه بهترین کارگردانی ، بهترین تدوین و بهترین گفتار متن برای فیلم آقای بیکار از جشنواره سینما حقیقت. سال ۱۳۹۳.
- دریافت جایزه بهترین کارگردانی برای فیلم آقای بیکار از جشنواره سینما حقیقت. سال ۱۳۹۳
- دریافت جایزه ویژه هیات داوران برای فیلم لاوراتوار بخاطر برخورد تازه و خلاقانه با مفهوم فیلم مستند از جشنواره سینما حقیقت. سال ۱۳۹۶.
- دریافت جایزه ویژه هیات داوران برای فیلم خروج ممنوع بخاطر برخورد خلاقانه با فیلم مستند از جشنواره سینما حقیقت. سال ۱۴۰۰.
- و چندین نامزدی و دریافت جوایز دیگر ...